برنامه‌نویسی تابعی (Functional Programming) و برنامه‌نویسی امپراتوری (Imperative Programming) دو پارادایم متفاوت برنامه‌نویسی هستند که در ادامه تمایز‌های کلیدی آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
- رویکرد متمرکز بر توابع:
- در برنامه‌نویسی تابعی، برنامه‌نویسی بر اساس توابع و عملیات روی داده‌ها تمرکز دارد. توابع به عنوان واحدهای اصلی برنامه‌نویسی در نظر گرفته می‌شوند و از توابع برای انجام عملیات‌های مختلف استفاده می‌شود.
- در برنامه‌نویسی امپراتوری، توجه بیشتر به ترتیب اجرای دستورات و تغییر وضعیت متغیرها است. برنامه‌نویسی امپراتوری بر اساس دستورات و دستورات کنترلی مانند حلقه‌ها و شرط‌ها عمل می‌کند.
- وضعیت و تغییرات متغیرها:
- در برنامه‌نویسی تابعی، متغیرها به عنوان immutable (غیرقابل تغییر) در نظر گرفته می‌شوند و تغییرات بر روی مقادیر آن‌ها با استفاده از توابع و ترکیب توابع انجام می‌شود.
- در برنامه‌نویسی امپراتوری، متغیرها mutable (قابل تغییر) هستند و می‌توانند به صورت مستقیم تغییر کنند.
- پارادایم همزمانی:
- برنامه‌نویسی تابعی به صورت همزمان (concurrent) عمل می‌کند و از مفاهیم مانند توابع بازگشتی و توابع بالاخره (higher-order functions) برای پردازش همزمان استفاده می‌کند.
- برنامه‌نویسی امپراتوری به صورت سریال (serial) عمل می‌کند و برنامه‌نویسی همزمان را پیچیده می‌کند.
- پارادایم پویا یا استاتیک:
- برنامه‌نویسی تابعی به صورت استاتیک (static) عمل می‌کند و تغییرات در زمان اجرا به حداقل می‌رسد.
- برنامه‌نویسی امپراتوری به صورت پویا (dynamic) عمل می‌کند و می‌تواند تغییرات در زمان اجرا داشته باشد.
- مفهوم پایگاه داده:
- در برنامه‌نویسی تابعی، داده‌ها و عملیات بر روی آن‌ها به صورت جدا از یکدیگر در نظر گرفته می‌شوند و از مفاهیم مانند توابع خالص (pure functions) برای اعمال تغییرات استفاده می‌شود.
- در برنامه‌نویسی امپراتوری، داده‌ها و عملیات بر روی آن‌ها به صورت متمرکز در یک مکان در نظر گرفته می‌شوند و تغییرات مستقیم بر روی داده‌ها انجام می‌شود.
به طور کلی، برنامه‌نویسی تابعی بر اصول توابع و ترکیب توابع تاکید دارد و به صورت دستورالعمل‌های خطی عمل نمی‌کند، در حالی که برنامه‌نویسی امپراتوری بر اساس تغییر وضعیت متغیرها و اجرای دستورات به ترتیب مشخص عمل می‌کند.